|
ENCYKLOPEDIA SZKODNIKÓW
| NORNIK POLNY |
Na terenach południowo-zachodniej Polski co kilka lub kilkanaście lat zdarzają się gradacje (masowe pojawy) norników,
które w "lata mysie" powodują ogromne szkody w ogrodnictwie i w rolnictwie. Przyczyn jest wiele. Wysoka liczebność
szkodników wiąże się z obecnością odłogów, nieużytków, zaniedbanych rowów melioracyjnych, a także z dogodnymi warunkami
klimatycznymi: niezbyt sucha, ciepła i długa jesień, śnieżna zima bez odwilży i gołoledzi oraz ciepła wiosna.
Chwasty porastające przyległe nieużytki i odłogi są niszami gryzoni, w których chętnie zakładają gniazda i kryją się
przed drapieżnikami. Masowemu rozwojowi gryzoni sprzyja też opóźnianie zbioru plonów z pól, zaniechanie podorywki i
głębokiej orki jesiennej, przyorywanie słomy, a także pozostawianie zbędnej słomy na polu.
Norniki uszkadzają różne rośliny warzywne i ozdobne uprawiane w ogrodzie. Najliczniejszym i najgroźniejszym szkodnikiem
w polu spośród gryzoni jest nornik polny, który może też zniszczyć drzewka w ogrodach.
|
|
Nornik polny ma krępą budowę ciała, krótką głowę i tępo zakończony pysk. Brzeg ucha jest słabo owłosiony, nieco zasłonięty
przez włosy. Ogon jest równomiernie owłosiony, prawie jednobarwny. Grzbiet jest ubarwiony na kolor żółtawobrunatny lub
żółtawoszary, a boki, brzuch i stopy są jasnoszare. Dorosłe osobniki mają długość 9-11 cm, a ogon 2,5-3,5 cm. Nornik rośnie
w ciągu całego życia i osiąga ciężar do 40 g. Dobrze pływa, ale nie potrafi wdrapywać się na drzewa.
Nornik polny zakłada nory w miejscach pokrytych roślinnością i nasłonecznionych. Norę tworzą liczne korytarze ziemne,
spichrz i gniazdo o średnicy 10-20 cm, wysłane delikatnym sianem. Do korytarzy ziemnych prowadzą wyloty nor o średnicy
3-5 cm, które na powierzchni ziemi są z sobą połączone ścieżkami wydeptanymi przez norniki. Wokół otworów wylotowych
wyraźnie widoczne są łysiny powstałe w wyniku powygryzania pobliskich roślin. W miejscach nieosłoniętych przez rośliny
nornik polny buduje proste, ślepo zakończone kryjówki lub przejścia, w których chowa się lub do których wciąga ścięte
rośliny i je zjada.
Nornik polny zimuje w norach, głównie na nieużytkach, na łąkach, w zadrzewieniach śródpolnych, miedzach i na brzegach
lasów. Nie zapada w sen zimowy. Pod pokrywą śnieżną buduje tunele z ziemi i trawy, a nawet przenosi gniazdo na powierzchnię
gleby, które łatwo zauważamy po stajaniu śniegu. Część norników przenosi się do drewnianych zabudowań znajdujących się w
ogrodzie, gdzie mogą się rozmnażać zimą.
Norniki są bardzo płodne. Ciąża trwa 18-20 dni. W ciągu życia samica rodzi 6-7-krotnie, a w sprzyjających warunkach nawet
częściej, co miesiąc, po 4-9 młodych w miocie. Młode są samodzielne po 12-15 dniach, a po 3 miesiącach uzyskują dojrzałość
płciową. Norniki żyją 2-4,5 miesięcy, rzadko jeden rok.
Zasiedlanie terenu przez norniki rozpoczyna się od założenia nor przez pojedyncze osobniki. Wkrótce ich potomstwo zakłada
w sąsiedztwie własne nory, które łącząc się tworzą kolonię. Przy dużym zagęszczeniu jedną norę może zamieszkiwać kilka samic.
Samce i samice opiekują się potomstwem swoim i obcym. Gdy padnie matka, potomstwu nie grozi niebezpieczeństwo, gdyż zajmą się
nim sąsiedzi.
Latem nornik jest aktywny od wieczora do wczesnego ranka, natomiast zimą żeruje za dnia. Norniki wyszukują pokarmu w promieniu
15 m wokół nory. Najpierw zjadają rośliny rosnące przy otworze wejściowym do nory, a po ich zjedzeniu przemieszczają się stopniowo
dalej. Pożywieniem nornika są soczyste, niskokaloryczne rośliny, w tym trawy, marchew i buraki. Jesienią i zimą norniki zjadają
duże ilości ziarna i nasion chwastów, które najpierw gromadzą w spiżarniach. Nornik polny może zebrać do 3 kg zapasów żywności,
którą są nie tylko nasiona, lecz także pędy, liście i korzenie różnych roślin. Nornik polny jest też groźnym szkodnikiem drzew
owocowych i ozdobnych w ogrodach. Przemieszczając się pod śniegiem dociera do pni drzew i ogryza korę do wysokości pokrywy śnieżnej.
Uszkodzone drzewka chorują lub są łamane przez wiatr.
|
|
Tekst: prof. dr hab. STANISŁAW IGNATOWICZ
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Entomologii Stosowanej, Warszawa
|
|
|
powrót do góry
|
|
|
